Σε αυτό το νησί δεν συνηθίζουν να παίρνουν τα πράγματα πολύ σοβαρά…

Σε αυτό το νησί του ανατολικού Αιγαίου οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με τη ναυτιλία, ή με τοπικά επαγγέλματα, οι δεσμοί τους είναι στενοί και φημίζονται για το ότι… δεν συνηθίζουν να παίρνουν τα πράγματα πολύ σοβαρά.

Ο λόγος για την Ικαρία οι κάτοικοι της οποίας χρησιμοποιούν την έκφραση «το Ικαριώτικο ραχάτι» (ραχατιλίκι) που σηματοδοτεί τους αργούς ρυθμούς με τους οποίους κυλά η ζωή. Αυτό το γνώρισμα συναντιέται σε πολλές περιοχές της Ικαρίας, από τα καφενεία του Αγίου Κηρύκου μέχρι τα ορεινά χωριά των Ραχών, όπου ανοίγουν τα μαγαζιά λίγο μετά τη δύση του ηλίου. Η συνήθεια του νυχτερινού ωραρίου στα εμπορικά μαγαζιά οφείλεται στο ότι παλαιότερα, οι άνθρωποι κατά τη διάρκεια της ημέρας ασχολούνταν με τις βιοποριστικές τους εργασίες.

Εξειδικευμένα επαγγέλματα δεν υπήρχαν, εκτός λίγων εξαιρέσεων (π.χ. σιδεράς, ξυλουργός), έτσι ο καθένας έπρεπε να φροντίσει τις ανάγκες της οικογένειας μόνος του (γεωργία, κτηνοτροφία, στέγαση κλπ). Χαρακτηριστική ήταν η ανταλλακτική εργασία: όταν κάποιος για παράδειγμα έχτιζε, άλλοι τον βοηθούσαν, με αντάλλαγμα τη βοήθειά του αργότερα στις δικές τους ανάγκες («μεταχεριά», ή «αλλαξιά»).

Η οικονομία ήταν ανταλλακτική και δεν χρησιμοποιούσε νόμισμα πριν από τα τέλη του 19ου αιώνα. Γι΄ αυτό το λόγο οι Ικαριώτες είναι πολύ κοινωνικοί, φιλικοί και φιλόξενοι. Είναι επίσης χαρακτηριστικό το γεγονός της οικειοθελούς συμβολής των κατοίκων για την ανάπλαση της περιοχής τους, όπως για παράδειγμα η κατασκευή σκαλοπατιών σε μία πολυσύχναστη παραλία ή παρεμφερή τεχνικά έργα.

Ένα άλλο αξιοσημείωτο γεγονός για τους κατοίκους είναι το υψηλό προσδόκιμο ζωής, το οποίο φτάνει τα 88,1 έτη και είναι το μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής για τα ελληνικά δεδομένα, ξεπερνώντας το μέσο όρο 79,8 της χώρας. Έχει προστεθεί στον παγκόσμιο χάρτη των «μπλε ζωνών», όπου κατατάσσονται περιοχές με τα υψηλότερα προσδόκιμα ζωής ανά τον κόσμο (η Ικαρία βρίσκεται στην πρώτη πεντάδα παγκοσμίως).

Ερευνητές θεωρούν ως λόγο τον υγειινό τρόπο ζωής και την έλλειψη στρες.  Χαρακτηριστική είναι η λαϊκή φράση : «Άγχος και ταλαιπωρία δε χωρούν στην Ικαρία»…