Σε ένα κλικ ο αγώνας για επιβίωση, με σεβασμό…

Η φωτογραφία είναι της Βούλας Παπαϊωάννου. Στροφή στην πορεία του έργου της αποτέλεσε η κήρυξη του πολέμου του ’40 και ιδιαίτερα τα δεινά του άμαχου πληθυσμού της Αθήνας, κατά την περίοδο της γερμανικής κατοχής, που ενεργοποίησαν την κοινωνική συνείδηση της φωτογράφου.

Με το ξέσπασμα του Πολέμου ξεκίνησε να απεικονίζει τη ζωή στην Αθήνα, ενώ κατά τη διάρκεια της Κατοχής φωτογράφισε κρυφά σκηνές από τα νοσοκομεία και από τον λιμό της Αθήνας. Οι φωτογραφίες της, χάρη στην ελβετική επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού, δημοσιεύτηκαν στην Ευρώπη συμβάλλοντας στο σπάσιμο του αποκλεισμού του Πειραιά.

Στην Κατοχή, επίσης, η Παπαϊωάννου, με τη βοήθεια του Γιάννη Κεφαλληνού, κυκλοφόρησε σε μόλις τέσσερα αντίτυπα το «Μαύρο Λεύκωμα», που περιλάμβανε 83 φωτογραφίες με παιδιά και ενήλικες σκελετωμένους από την ασιτία. Όμως, όπως σημειώνει ο φωτογράφος Πλάτων Ριβέλλης, «Το να φωτογραφίζεις τη δυστυχία ως δυστυχία είναι εύκολο. Σκοπός της τέχνης είναι να βάζεις στην απελπισία μια νότα αισιοδοξίας. Η Βούλα Παπαϊωάννου το έκανε μ’ έναν ενστικτώδη τρόπο».

Η Βούλα Παπαϊωάννου εντάσσεται στο ρεύμα της «ανθρωπιστικής φωτογραφίας» που αναπτύχθηκε ως αντίδοτο της κατάλυσης των ανθρωπίνων αξιών εξαιτίας του πολέμου. Ο αγώνας των συμπατριωτών της για επιβίωση, όπως αποτυπώθηκε από το φακό της με σεβασμό, καθαρή ματιά και διακριτική συμμετοχή, αποκτά παγκοσμιότητα και αντανακλά την πίστη στη δύναμη του απλού ανθρώπου και στην αξία της ζωής.

Σταμάτησε να φωτογραφίζει περί τα μέσα της δεκαετίας του 1960 και αργότερα δώρισε το σύνολο του έργου της στο Μουσείο Μπενάκη. Πέθανε στην Αθήνα το 1990.