Και όμως κάποτε τα Ιωάννινα ήταν… ωκεανός. Οι γεωλογικές αλλαγές που συνέβησαν για να γίνουν ξηρά

Για να γίνει όμως αυτό, έπρεπε να συμβούν μεγάλες γεωλογικές μεταβολές, ώστε ο ωκεανός να μετατραπεί σε ξηρά. Για να αναδυθούν τα πετρώματα απαραίτητη ήταν η συμπίεση τους, που σήμαινε και το κλείσιμο της ωκεάνιας λεκάνης ανάμεσα στην Αφρική και Ευρασία. Αυτό έγινε εξαιτίας της προσέγγισης της μιας ηπείρου στην άλλη, δηλ. της σύγκλισής τους.

Οι αλλαγές αυτές συνέβησαν κατά τη γεωλογική περίοδο του Ολιγοκαίνου-Κάτω Μειοκαίνου (περίπου 35-15 εκ. χρ. πριν), που συμπίεσαν τα οριζόντια σχηματισμένα πετρώματα και τα πτύχωσαν ώστε να αναδυθούν. Από τα γεγονότα αυτά και μετά η γεωλογική ιστορία της περιοχής αρχίζει να είναι πιο καθοριστική για τη σημερινή εικόνα που παρουσιάζει. Ακολούθησε, στο τέλος της μειοκαινικής περιόδου (περίπου 5 εκ. χρ. πριν) η αρχική διαμόρφωση του λεκανοπεδίου των Ιωαννίνων.

Τότε, το πρόσφορο σε διάλυση ασβεστολιθικό πέτρωμα, που αποτελούσε τη λεκάνη άρχισε να διαβρώνεται από το νερό της βροχής -μία διαδικασία που λέγεται καρστική διάβρωση- με αποτέλεσμα να διευρύνεται και να βαθαίνει. Τα ρέματα και οι χείμαρροι των παρακείμενων ορεινών όγκων εισέρρεαν στην λεκάνη, μεταφέροντας ιζήματα από τη διάβρωση των πετρωμάτων που διέσχιζαν. Τα υλικά αυτά αποτέθηκαν στον πυθμένα της λεκάνης, «θωρακίζοντας» τον. Έτσι κατά το πλειόκαινικη περίοδο (5-2 εκ. χρ. πριν) το νερό συγκεντρώνεται στην λεκάνη, αδυνατώντας να διαφύγει στο εσωτερικό των πετρωμάτων και σχηματίζει μία μεγάλη λίμνη.

Από την περίοδο αυτή και έπειτα η έκταση της λίμνης προοδευτικά μειώνεται, οι διαδικασίες διάβρωσης διαμορφώνουν τα γειτονικά βουνά και λόφους, τα υπόγεια νερά διαμορφώνουν σπήλαια και κάθε ένα γεωλογικό γεγονός διαμορφώνει τελικά τη σημερινή εικόνα της περιοχής.

Στη διαμόρφωση αυτή επιπρόσθετος παράγοντας υπήρξε, ενδεχομένως, η παρουσία παγετώνων και των αντίστοιχων περιόδων κατά τη διάρκεια του Πλειστοκαίνου. Περίπου αυτήν τη γεωλογική περίοδο στο τέλος του Πλειοκαίνου ή και την αρχή του Πλειστοκαίνου (1.8 εκ. χρ. πριν) δημιουργήθηκε το σπήλαιο του Περάματος, δηλαδή στο πολύ πρόσφατο γεωλογικό παρελθόν.