Θαυμασμός από τους επιστήμονες. Ένα μοναδικό έργο στην ιστορία της μηχανικής από τον 6ο πχ αιώνα

Το Ευπαλίνειο όρυγμα αποτελεί, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, ένα από τα σημαντικότερα έργα στην ιστορία της μηχανικής, το οποίο από το 1992 έχει χαρακτηριστεί από την Unesco Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Πρόκειται για μια σήραγγα μήκους 1.036 μέτρων κοντά στο Πυθαγόρειο της Σάμου, η οποία κατασκευάστηκε κατά τον 6ο αιώνα π.Χ. για να χρησιμεύσει σαν υδραγωγείο.

Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του ήταν ότι ανοίχθηκε ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές του βουνού: το όρυγμα αυτό ήταν αμφίστομον, όπως το χαρακτήρισε ο Ηρόδοτος, χάρις στον οποίον έγινε γνωστό. Οι δύο σήραγγες συναντήθηκαν περίπου στο μέσον με αξιοθαύμαστη ακρίβεια, κάτι που ήταν σημαντικό επίτευγμα για τα τεχνολογικά δεδομένα της εποχής.

Το τόλμημα του Ευπαλίνου του Μεγαρέα να επιχειρήσει την διάνοιξη σήραγγας συγχρόνως και από τις δύο πλευρές του βουνού και μάλιστα στην ίδια ευθύγραμμη πορεία, θεωρείται μοναδικό για τον τρόπο σύλληψης αλλά και εκτέλεσής του και θαυμάζεται όχι μόνο από τους αρχαιολόγους και τους αρχιτέκτονες, αλλά και από επιστήμονες άλλων ειδικοτήτων, οι οποίοι γνωρίζοντας σε βάθος τις δυσκολίες σχεδιασμού και κατασκευής ενός παρόμοιου έργου στη σύγχρονη εποχή είναι σε θέση να αντιληφθούν τη σημασία του.

Εκτιμάται ότι ο σκοπός του ορύγματος ήταν όχι μόνο να μεταφερθεί νερό από την πηγή πίσω από το βουνό προς στην πρωτεύουσα της Σάμου (το σημερινό Πυθαγόρειο), αλλά αυτό να γίνει με τρόπο που δεν ήταν ανιχνεύσιμος από επιδρομείς, οι οποίοι θα μπορούσαν εύκολα, αν έβλεπαν τον επιφανειακό αγωγό, να τον καταστρέψουν και να στερήσουν την πόλη από τον βασικότερο πόρο της. Από το όρυγμα λοιπόν το νερό οδηγούνταν μέσα από το τείχος της πόλης.