Οι θάλασσές μας αντιμετωπίζουν τη μεγαλύτερη εισβολή… 300 ξενικά είδη μας απειλούν σοβαρά…

Τα ξενικά είδη θεωρούνται σήμερα μία από τις μεγαλύτερες απειλές για τα τοπικά θαλάσσια οικοσυστήματα, την τοπική οικονομία καθώς και την ανθρώπινη υγεία, παγκοσμίως. Πολλές μελέτες υποστηρίζουν πως κάθε χρόνο η υποβάθμιση που προκαλούν στα τοπικά οικοσυστήματα αλλά και οι ζημίες σε ανθρώπινες δραστηριότητες ανέρχονται σε εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια. Η Ε.Ε. τα συμπεριλαμβάνει στις μεγαλύτερες απειλές για τα θαλάσσια οικοσυστήματα, με μια σειρά οδηγιών, νομοθεσιών αλλά και πρωτοβουλιών να στοχεύει στην αντιμετώπιση τους.

Η Μεσόγειος θάλασσα αντιμετωπίζει τη μεγαλύτερη εισβολή ειδών με περισσότερα από 1000 θαλάσσια ξενικά είδη να έχουν ήδη καταγραφεί. Η Ελλάδα είναι από τις πιο επηρεασμένες χώρες με περισσότερα από 300 ξενικά είδη να έχουν εντοπιστεί στα νερά της.

Η εισβολή ξενικών θαλάσσιων ειδών από τη ναυτιλία, τις ιχθυοκαλλιέργειες, το εμπόριο ειδών ενυδρείου, αλλά κυρίως η είσοδός τους από τη Διώρυγα του Σουέζ, ειδικά μετά την τελευταία μεγέθυνση του καναλιού τον περασμένο Αύγουστο, βάζει σε κίνδυνο τη μοναδική βιοποικιλότητα της Μεσογείου, πλήττει την αλιεία και συχνά απειλεί τη δημόσια υγεία.

Λαγοκέφαλος

Στις ελληνικές θάλασσες έχουν εντοπιστεί 4 είδη του γένους Lagocephalus που όλα αποκαλούνται συνήθως με το κοινό όνομα  λαγοκέφαλος. Τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Κύπρο, έχουν υπάρξει ουκ ολίγα περιστατικά στα οποία άνθρωποι κινδύνευσαν σοβαρά να χάσουν τη ζωή τους από κατανάλωση λαγοκέφαλων. Το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών έχει ήδη διακινήσει σχετικές ανακοινώσεις για τη θανατηφόρα τοξικότητα του είδους Lagocephalus sceleratus, οι οποίες βρίσκονται αναρτημένες σε όλες τις λιμενικές αρχές και τους αλιευτικούς συλλόγους με στόχο την αποφυγή αλίευσης, πώλησης και κατανάλωσης του λαγοκέφαλου.

Το είδος λαγοκέφαλου, που συνήθως αλιεύεται στα ελληνικά ύδατα (L. sceleratus), δεν ανήκει στα είδη τα οποία δύνανται να καταστούν βρώσιμα κατόπιν της επεξεργασίας τους, καθώς περιέχει τετροδοτοξίνη (ΤΤΧ) και ανάλογες της ουσίες, συχνά σε ιδιαίτερα υψηλές συγκεντρώσεις, σε όλους σχεδόν τους ιστούς του, συμπεριλαμβανομένου του μυϊκού ιστού (σάρκας) και του δέρματος.

Λεονταρόψαρο

Από το 2015 που εντοπίστηκε για πρώτη φορά στις ελληνικές θάλασσες το είδος Pterois miles σταθερά εξαπλώνεται και αυξάνεται σε αριθμό. Είναι είδος ιδιαίτερα ανταγωνιστικό που προκαλεί πολλά προβλήματα στα τοπικά οικοσυστήματα, καθώς δεν έχει φυσικούς εχθρούς, ενώ τα αγκάθια που φέρει στη ράχη του είναι πολύ κοφτερά και δηλητηριώδη.

Ένα τσίμπημα μπορεί να προκαλέσει οξύ πόνο, πρήξιμο και σε ακραίες περιπτώσεις έχει επιδράσεις στο καρδιαγγειακό και στο νευρομυϊκό σύστημα. Ωστόσο, αν καθαριστεί προσεχτικά, το κρέας του είναι βρώσιμο και ιδιαίτερα εύγευστο.

Γερμανός ή Αγριόσαλπα

Πρόκειται για τα δύο είδη Siganus luridus και Siganus rivulatus που εδώ και πολλά χρόνια έχουν κατακλίσει τις ακτές του Νότιου Αιγαίου και του Ιονίου. Το ραχιαίο πτερύγιο και των δύο ειδών φέρει ελαφρύ δηλητήριο και συνιστάται οι αλιείς να είναι προσεκτικοί όταν το πιάνουν. Αν και στην Ελλάδα τα δύο είδη δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλή προς κατανάλωση, στην Κύπρο πωλούνται σε σχετικά υψηλές τιμές, έως και 28 ευρώ το κιλό.

Plototus lineatus

Μοιάζει με χέλι, έχει καφέ χρώμα σώματος και κρεμ λωρίδες. Είναι ένα από τα πιο δηλητηριώδη είδη παγκοσμίως, καθώς τα κοφτερά πτερύγια και τα αγκάθια του κρύβουν ένα άκρως τοξικό δηλητήριο, που μπορεί να αποβεί μοιραίο για τον άνθρωπο που θα έρθει σε επαφή μαζί του, αν κοπεί.

Πρόκειται για ένα ψάρι του Ινδικού και του Δυτικού Ειρηνικού Ωκεανού που εισήλθε στη Μεσόγειο μέσω της διώρυγας του Σουέζ και πλέον έχει κατακλύσει τις ακτές του Ισραήλ, ενώ έχει εντοπιστεί και στην Τουρκία θέτοντας σε συναγερμό τις ελληνικές αρχές.

Μέδουσα νομάδας

Πρόκειται για μέδουσα μεγάλων διαστάσεων που μπορεί να φτάσει έως και τα 10 κιλά, ενώ η ῾ομπρέλα῾ της έχει διάμετρο μέχρι και 58 εκατοστά. H Rhopilema nomadica είναι είδος των πολύ τροπικών θαλασσών, απαντάται σπάνια στη Μεσόγειο και στην Ελλάδα έχει εντοπιστεί 3 φορές.

Η επαφή της με τον άνθρωπο είναι από αρκετά ενοχλητική έως και ιδιαίτερα επικίνδυνη. Οι κολυμβητές θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί και, αν τους τσιμπήσει να μην ακουμπήσουν το πρόσωπό τους, καθώς έχουν αναφερθεί σοβαρές επιπτώσεις σε μάτια και χείλη ατόμων που τσίμπησε.