Ένας εντυπωσιακός μυστικός υπόγειος κόσμος κάτω από τον μεγαλύτερο σωζόμενο βυζαντινό ναό της Αθήνας

Στην οδό Φιλελλήνων, δύο οικοδομικά τετράγωνα από την πλατεία Συντάγματος, στέκεται επιβλητική η περίφημη Αγία Τριάδα της πάλαι ποτέ Μονής της Παναγίας Σωτείρας Λυκοδήμου, ή Ρωσική Εκκλησία, όπως έχει επικρατήσει σήμερα να λέγεται.

Ο ναός έχει πολύ μεγάλη ιστορία αποτελώντας ένα από τα σημαντικότερα βυζαντινά μνημεία του 11ου αιώνα. Στο βάθος των αιώνων έχει υπάρξει από γυναικείο μοναστήρι κατά τα βυζαντινά χρόνια μέχρι ρωμαϊκό λουτρό, ενώ οι ανασκαφές του 1850-1855 αποκάλυψαν ότι στα έγκατα του μνημείου υπήρχαν κατάλοιπα αρχαιοελληνικού ιερού, αφιερωμένου στον Απόλλωνα.

Κατά τα μέσα του 19ου αιώνα παραχωρήθηκε στην Ρωσική Παροικία της Αθήνας, ανακατασκευάστηκε, προστέθηκε το κωδωνοστάσιο, και αφιερώθηκε στην Αγία Τριάδα ενώ ανήκει επίσημα στην Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών.

Κατά τη διάρκεια των εργασιών αποκατάστασης του ναού, έργο το οποίο ανέλαβαν αρχιτέκτονες από τη Ρωσία, τη Γαλλία καθώς και ο Τηλέμαχος Βλασσόπουλος από Ελλάδα, παρατηρήθηκε υγρασία στο έδαφος της βορειοανατολικής γωνίας του ναού και ξεκίνησαν ανασκαφές. Σε βάθος πέντε μέτρων εντοπίστηκε παλαιά δεξαμενή υδραγωγείου και αργότερα θα έρχονταν περισσότερα στοιχεία στο φως, ένα πηγάδι, φρέαρ στο πλάι και υπόγειες αίθουσες.

Κάτω από την εκκλησία βρίσκεται ένας εντυπωσιακός μυστικός κόσμος, άγνωστος στους πολλούς, που αποτελεί ταυτόχρονα κι έναν ανεκτίμητο αρχαιολογικό θησαυρό.

Με τα χρόνια, οι «κατακόμβες της Ρωσικής Εκκλησίας» έγιναν διάσημες, ενώ δεν λείπουν και οι διάφοροι «αστικοί μύθοι» που κυκλοφορούν εδώ και δεκαετίες, όπως για παράδειγμα πως οι υπόγειες στοές συνδέουν την εκκλησία της Φιλελλήνων με την Ακρόπολη, πράγμα το οποίο δεν επιβεβαιώθηκε βέβαια ποτέ.

Η είσοδος στις κατακόμβες βρίσκεται στο εσωτερικό της Ρώσικης Εκκλησίας, από μια μικρή ξύλινη πόρτα που ανοίγει τον δρόμο της κάτω σκάλας, αλλά οι επισκέπτες έχουν πρόσβαση μόνο στο πλαίσιο οργανωμένων ξεναγήσεων. Στις κατακόμβες τελούνται επίσης κατανυκτικές λειτουργίες αλλά διοργανώνονται και μουσικές βραδιές με ιδιαίτερο πολιτιστικό ενδιαφέρον.