Ο Ανάβατος είναι ένας εγκαταλελειμμένος μεσαιωνικός οικισμός της κεντρικής Χίου. Βρίσκεται στην κορυφή ενός απόκρημνου λόφου 450 μέτρων, γεγονός που του προσέδωσε το προσωνύμιο «Μυστράς του Αιγαίου», κρυμμένος από τα αδιάκριτα βλέμματα.
Απέχει 16 χιλιόμετρα από την πόλη της Χίου. Εδώ γράφτηκε ένα από τα κομμάτια της ιστορίας του νησιού, στην επανάσταση του 1821 και στις σφαγές του 1822. Ήταν ένας τόπος μαρτυρικός, το τελευταίο προπύργιο της ελευθερίας και το Ζάλογγο της Χίου που με προδοσία έπεσε στα χέρια του κατακτητή.
Η ίδρυση του Ανάβατου τοποθετείται στους μέσους βυζαντινούς χρόνους. Σύμφωνα με την παράδοση, δημιουργήθηκε από τους εργάτες που έφτασαν στη Χίο για την κατασκευή της Νέας Μονής επί Κωνσταντίνου του Μονομάχου.
Στην κορυφή του λόφου βρίσκεται το Κάστρο, το οποίο χαρακτηρίζεται από την πυκνή δόμηση των οικιών, οι οποίες ακουμπούν η μία στην άλλη, και εξωτερικό περίβολο με πύλη εισόδου στον βορρά. Έχει έκταση 800 τετραγωνικά μέτρα. Οι αντίξοες συνθήκες διαβίωσης και η απομόνωση του χωριού, οδήγησαν τις τελευταίες δεκαετίες στην ερήμωση του Ανάβατου.