Εντυπωσιακό. Έτσι αντιλαμβάνονταν οι αρχαίοι Έλληνες τον χρόνο…

Ένα ιδιαίτερο αντικείμενο, το μαρμάρινο ηλιακό ρολόι ρωμαϊκής περιόδου, φιλοξενείται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης.

Το ηλιακό ρολόι στηρίζεται σε βάση με λεοντοπόδαρα και δεν διασώζει τον γνώμονά του. Στην κοίλη επιφάνειά του διατηρούνται οι οκτώ από τις ένδεκα ακτίνες για την ανάγνωση της ώρας και μία μικρή εγκάρσια χάραξη στη γραμμή της μεσημβρίας. Παρατηρώντας τη γωνία της κλίσης του, η οποία αντιστοιχούσε με το γεωγραφικό πλάτος του τόπου εγκατάστασης, συμπεραίνεται ότι είχε κατασκευαστεί και εγκατασταθεί στη Θεσσαλονίκη.

Πώς αντιλαμβάνονταν οι αρχαίοι Έλληνες τον χρόνο; Ποιες τεχνολογίες εφηύραν και χρησιμοποιούσαν για να κατανοήσουν αυτή την έννοια;

Ο χρόνος ως έννοια αλλά και η ακριβής μέτρησή του αποτελούσε βασική ανησυχία για τους αρχαίους Έλληνες. Μονάδα μέτρησης χρόνου ήταν η ημέρα και τα πολλαπλάσιά της, ο μην (29-30 ημερών) και ο ενιαυτός (έτος).

Το φυσικό φαινόμενο της κίνησης του ήλιου ήταν το πρώτο που αξιοποιήθηκε για τη μέτρηση του χρόνου. Με τη βοήθεια της τροχιάς του ήλιου στον ουρανό, τα ηλιακά ρολόγια υπολόγιζαν την ώρα αλλά και την εποχή και στήνονταν συνήθως σε δημόσιους χώρους για να είναι ευρέως προσβάσιμα.

Οι περιορισμοί των ηλιακών ρολογιών -τι γίνεται το βράδυ ή όταν έχει συννεφιά; – οδήγησαν στην επινόηση των υδραυλικών ρολογιών, στον μηχανισμό των οποίων στηρίχθηκε η σύγχρονη ωρολογοποιία. Αποκορύφωση στην εξέλιξη των οργάνων μέτρησης και υπολογισμού του χρόνου αποτελεί ο μηχανισμός των Αντικυθήρων (2ος αι. π.Χ.).