Επιτέλους αναγνωρίστηκαν τα τραγούδια του πόνου που είναι βγαλμένα… από τις ρίζες των βουνών. Βίντεο

Επιτέλους αναγνωρίστηκαν…

Στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας εγγράφησαν και τα ριζίτικα τραγούδια. Είναι το παλαιότερο είδος κρητικής μουσικής και προέρχονται κυρίως από τη Δυτική Κρήτη, ωστόσο είναι διαδεδομένα και στην κεντρική και ανατολική Κρήτη. Είναι το αποτύπωμα των ανθρώπων στο διάβα του χρόνου…

Μια άποψη λέει ότι από τις ρίζες των βουνών έλαβαν την ονομασία τους αυτά τα τραγούδια, από τον Ψηλορείτη, τη Δίκτη και τα Λευκά Όρη. Μια άλλη άποψη υποστηρίζει ότι τα τραγούδια της ρίζας, των προγόνων, της γενιάς, τα ονόμασε ο λαός Ριζίτικα. Σήμερα με τον όρο ριζίτικα νοούνται όλα εκείνα τα τραγούδια αγνώστων δημιουργών τα οποία έφτασαν στις μέρες μας μεσώ της παράδοσης από περασμένους αιώνες.

Τα ριζίτικα τραγούδια δεν έχουν ονόματα, αναφερόμαστε σε αυτά με τον πρώτο τους στίχο, ή με κάποιον άλλο στίχο τους. Τα ριζίτικα τραγούδια δε χορεύονται, χωρίζονται παραδοσιακά σε τραγούδια της τάβλας και της στράτας.

Ο τίτλος Ριζίτικα παραπέμπει στο Δημοτικό τραγούδι που δημιουργήθηκε στα χωριά των παρυφών (ριζών) του ορεινού όγκου των Λευκών Ορέων (Μαδάρες) των Χανίων. Από τα τραγούδια που έσωσε η προφορική παράδοση προκύπτει ότι υπήρχαν τουλάχιστον από τον 8ο μ.Χ. αιώνα. Τα πρώτα τραγούδια ήταν κυρίως ηρωικά.

Αργότερα δημιουργήθηκαν πολλά τραγούδια που κάλυπταν όλες τις εκφάνσεις της ζωής (πολεμικά, ερωτικά, χαράς, λύπης, θανάτου κ.α.) όπου τραγουδιούνται στις αντίστοιχες κοινωνικές εκδηλώσεις. Είναι γραμμένα σε δεκαπεντασύλλαβο και τραγουδιούνται κυκλικά, δηλαδή τραγουδιούνται από έναν και επαναλαμβάνονται από περισσότερους. Τα χαρακτηρίζει η μεγάλη πνοή, παράλληλα με την ιδιάζουσα μορφική έκφραση και την μελωδική σύνδεση, τραγουδιούνται σε 50 περίπου μελωδίες και είναι περίπου 800.

Το πιο γνωστό ριζίτικο είναι το “Πότε θα κάμει ξαστεριά”, το οποίο αναφέρεται σε κάποια βεντέτα του 16ου αιώνα.

Το τραγούδι έγινε γνωστό στην Ελλάδα με την παρακάτω μορφή και συνδέθηκε με πολέμους και λαϊκούς αγώνες του 20o αιώνα.

«Πότε θὰ κάμη ξαστεριά, πότε θὰ φλεβαρίση,
νὰ πάρω τὸ ντουφέκι μου, τὴν ὄμορφη πατρώνα,
νὰ κατεβῶ ‘ς τὸν Ὁμαλό, ‘ς τὴ στράτα τῶ Μουσούρω,
νὰ κάμω μάννες δίχως γιούς, γυναῖκες δίχως ᾄντρες.»