Σοβαρός κίνδυνος να εκραγεί… Σφραγίζουν σπήλαιο με στοές γεμάτες πυρομαχικά από τους Γερμανούς… Εικόνες

Μόλις 2,5 χλμ. ΒΔ του αρχαιολογικού χώρου της Γόρτυνας, βρίσκεται ο… λαβύρινθος της Μεσαράς στο νομό Ηρακλείου. Στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα τεχνητό σπήλαιο. Είναι ένα υπόγειο λατομείο, το οποίο λειτούργησε στην αρχαιότητα για τον προσπορισμό οικοδομικού υλικού από το οποίο έχουν οικοδομηθεί κάποια από τα μνημεία της Γόρτυνας. Δια της απόληψης του πετρώματος διαμορφώθηκαν σήραγγες και αίθουσες, που συγκρότησαν ένα δίκτυο που παραλληλίστηκε με το μυθικό “Λαβύρινθο”, και σε αυτό οφείλεται και η ονομασία του λατομείου, στους νεότερους χρόνους.

Στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, οι στοές του λατομείου χρησιμοποιήθηκαν από τους κατακτητές του νησιού για την αποθήκευση όπλων και πυρομαχικών. Οι τελευταίοι, στην υποχώρησή τους το 1945, ανατίναξαν την είσοδο, εγκλωβίζοντας τόνους πυρομαχικών στο εσωτερικό και προκαλώντας μερική καταστροφή του μνημείου. Το 1961, σύμφωνα με τις μαρτυρίες της εποχής εκείνης, η πρωτοβουλία των κατοίκων της περιοχής να αφαιρέσουν πυρομαχικά, είχε σαν συνέπεια την πρόκληση έκρηξης και το θάνατο τεσσάρων ατόμων.

Από τις αυτοψίες που διενεργήθηκαν στο Λαβύρινθο από την Εφορεία Σπηλαιολογίας και Παλαιοανθρωπολογίας, προκύπτει ότι το σπήλαιο έχει υποστεί μεγάλες καταπτώσεις από την αστάθεια του πετρώματος, λόγω της μορφολογίας του και κυρίως εξαιτίας της ανατίναξης των πυρομαχικών από τους Γερμανούς. Επίσης, εντοπίστηκαν από τους υπαλλήλους του Υπουργείου Πολιτισμού πυρομαχικά διάσπαρτα, σε στοίβες ή θαμμένα κάτω από υλικά κατακρημνίσεων.

Όπως επισημαίνεται από το υπουργείο Πολιτισμού, “ως εκ τούτου, οποιαδήποτε απόπειρα έρευνας και μελέτης για την προστασία και την ανάδειξη του μνημείου από τις υπηρεσίες του Υπουργείου προϋποθέτει τόσο την απομάκρυνση των πυρομαχικών, όσο και την στατική υποστύλωση του λατομείου. Το δεύτερο φυσικά έπεται. Στο ίδιο πλαίσιο, είναι ανέφικτη και οποιαδήποτε ανασκαφική διερεύνηση στο εσωτερικό του, ενώ είναι σαφές ότι υπάρχουν διάσπαρτα ίχνη από την αρχαία χρήση του”.

Είναι χαρακτηριστικό ότι η είσοδος στο εσωτερικό του σπηλαίου απαγορεύεται ακόμα και σε εξειδικευμένους σπηλαιολόγους, καθώς υπάρχει σοβαρός κίνδυνος ατυχήματος από έκρηξη πυρομαχικών ή κατάρρευση. Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηρακλείου έχει ζητήσει από την τοπική αυτοδιοίκηση τη σφράγιση των εισόδων, ακριβώς για να αποφύγει κανείς ατυχήματα από τυχόν ανεξέλεγκτη είσοδο επισκεπτών. Παρόλα αυτά, αυτό μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει…

Προσπάθειες απομάκρυνσης του πολεμικού υλικού για την αποκατάσταση του μνημείου έχουν γίνει στο παρελθόν, χωρίς όμως να επιτευχθεί η συνολική εκκαθάρισή του. Το Γενικό Επιτελείο Στρατού απαντώντας στα αιτήματα Δήμων να προβεί σε εκκαθάριση του χώρου, δεν έχει ακόμα ανταποκριθεί επικαλούμενο λόγους ασφαλείας του προσωπικού του, εξαιτίας της στατικής ανεπάρκειας του σπηλαίου και της αλλοίωσης των υπαρχόντων παλαιών πυρομαχικών και έχει ζητήσει και αυτό τη σφράγιση των εισόδων.

Εφόσον απομακρυνθεί το πολεμικό υλικό, η υπηρεσία Παλαιοανθρωπολογίας- Σπηλαιολογίας θα κάνει την πρώτη αυτοψία για να διαφανεί τι χρειάζεται προκειμένου να ξεκινήσει η ανάδειξη  του σπηλαίου.