Αν βάλεις τα πόδια σου στο νερό θα μουδιάσει όλο το σώμα… Είναι από τους πιο κρύους ποταμούς της Ευρώπης

Θεωρείται από τα πιο κρύα ποτάμια της Ευρώπης, αλλά και από τα πιο καθαρά… Πολύ εύκολο μπορεί να το διαπιστώσει κανείς με το που μπει στα στα νερά του. Ο κρυστάλλινος, γαλάζιος Βοϊδομάτης, ξεχύνεται ορμητικά από τους πρόποδες της Τύμφης, δημιουργώντας στο διάβα του έναν από τους σημαντικότερους θύλακες άγριας ζωής στην Ελλάδα.

Η ονομασία του Βοϊδομάτη δεν έχει ασφαλώς να κάνει με το «μάτι του βοδιού», αλλά προέρχεται από το σλάβικο Μπόντε Ματ, που σημαίνει «καλό νερό».

Το ποτάμι πηγάζει στα νότια του όρους Τύμφη, κάτω από την κορυφή Μπίλιζα, ενώ στα ψηλότερα σημεία του αρχίζει η βαθιά χαράδρα του Βίκου. Στη συνέχεια το ποτάμι ακολουθεί βόρεια πορεία, περνάει περιμετρικά από το χωριό Βίκος, συνεχίζει προς τα βορειοδυτικά και αφού δεχτεί και άλλα ρέματα που πηγάζουν από τις πλαγιές της Τύμφης, εκβάλλει στο Αώο ποταμό πάνω από το χωριό της Κλειδωνιάς.

Το μήκος του είναι 25 χλμ., το υψόμετρο της διαδρομής του ξεκινάει στα 1.500 μ. και καταλήγει στα 500 μ., ενώ τα νερά του είναι ιδιαίτερα κρύα με μέγιστη θερμοκρασία τους 5 C. Ο Βοϊδομάτης διακρίνεται για το χρώμα των νερών του που είναι έντονα γαλάζιο και για τις εντυπωσιακές πηγές του που βγαίνουν με πίεση από τις ρίζες της Τύμφης. Καλύπτεται από εκτεταμένα παρόχθια δάση με ιτιές, λεύκες, πλατάνια, σκλήθρα, πικροκαστανιές, αγριοφουντουκιές, σφενδάμια, φλαμουριές, φτελιές, κ.ά.

Σε διάφορα σημεία, στις όχθες, τα πλατώματα και τα κάθετα βράχια, φυτρώνουν πολλά σπάνια φυτά, από τα οποία ξεχωρίζουν η ενδημική κενταύρια Centaurea pawlowskii, η σπάνια Ramonda serbica, η Digitalis lanata, το Bupleurum karglii, ο γάλανθος Galanthus reginae-olgae. Οι όχθες του ποταμού είναι από τα πιο ιδανικά σημεία για να παρατηρήσει κανείς τους νεροκότσυφες, αυτά τα επιφυλακτικά πουλιά των ορεινών ποταμών. Εδώ οι νεροκότσυφες ζούνε σε μεγάλους αριθμούς και είναι λιγότερο υποψιασμένοι.

Από τα αρπακτικά στην περιοχή πετάνε γερακίνες, φιδαετοί, σφηκιάρηδες, πετρίτες, ξεφτέρια, βραχοκιρκίνεζα, μπούφοι, χουχουριστές και κουκουβάγιες. Η ερπετοπανίδα περιλαμβάνει πολλά είδη, όπως λοφιοφόρους τρίτωνες, σαλαμάνδρες, κιτρινομπομπίνες, φρύνους, πρασινόφρυνους, γραικοβάτραχους, πηδοβάτραχους, κονάκια, σαύρες της Ρούμελης, τρανόσαυρες, τοιχογουστέρες, σαΐτες, νερόφιδα, λιμνόφιδα, στεφανοφόρους, σπιτόφιδα, δεντρογαλιές και οχιές.

Ο Βοϊδομάτης αποτελεί ιδανικό βιότοπο για τις βίδρες, καθώς εδώ ζουν υγιείς πληθυσμοί από πέστροφες. Επίσης η περιοχή από τις πηγές μέχρι το γεφύρι της Αρίστης είναι ιδιαίτερα σημαντικό πέρασμα για την καφέ αρκούδα. Στα γύρω δάση ζουν ζαρκάδια, αγριόγατοι, αγριογούρουνα, αλεπούδες, ασβοί, κουνάβια, νυφίτσες, σκίουροι και δεντρομυωξοί, ενώ στις όχθες του ποταμού ζει ένα μικρό σπάνιο θηλαστικό, η νερομυγαλή, το οποίο τρέφεται με υδρόβια ασπόνδυλα.