Και όμως ο πρώτος τηλεοπτικός σταθμός έγινε από… τη ΔΕΗ. Η πρώτη παρουσιάστρια. Βίντεο εποχής

Η Παγκόσμια Ημέρα Τηλεόρασης γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 21 Νοεμβρίου, με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ που ελήφθη το 1996.

Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο η χρήση της τηλεόρασης σαν μέσο ψυχαγωγίας και ενημέρωσης γενικεύτηκε στον δυτικό κόσμο, είτε κάτω από την κρατική επίβλεψη, όπως στη Βρετανία με το BBC, είτε κάτω από την ιδιωτική πρωτοβουλία και λειτουργία, όπως στις ΗΠΑ με το NBC.

Στην Ελλάδα, αντίθετα, το πολιτικό κλίμα με το τέλος του πολέμου και αργότερα του εμφυλίου αλλά και η κακή οικονομική κατάσταση, εμπόδισαν την ανάπτυξη της τηλεόρασης, την οποία οι πολιτικοί (κυβέρνηση και αντιπολίτευση) δεν ήθελαν, για δικούς τους λόγους. Τα νοικοκυριά δεν μπορούσαν να αντέξουν το κόστος αγοράς των συσκευών, ενώ δεν την έβλεπαν θετικά ούτε οι εκδότες, ούτε και οι κινηματογραφικές επιχειρήσεις.

Στη δεκαετία του 1950 έγιναν τέσσερις διαγωνισμοί για την ανάπτυξη τηλεόρασης (1952, 1955, 1958, 1959), που τελικά ακυρώθηκαν, ενώ και η Αεροπορία είχε πειραματιστεί με μικρής κλίμακας εκπομπές χωρίς συνέχεια.

Ο πρώτος πειραματικός τηλεοπτικός σταθμός λειτούργησε από τη ΔΕΗ με αρκετές τεχνικές δυσκολίες τον Σεπτέμβριο του 1960 στη Θεσσαλονίκη κατά τη διάρκεια της Διεθνούς Έκθεσης. Οι εκπομπές άρχισαν στις 3 Σεπτεμβρίου και κράτησαν 22 ημέρες. Διαρκούσαν λίγες ώρες κάθε απόγευμα και περιλάμβαναν κυρίως ξένα ντοκιμαντέρ, παιχνίδια και ζωντανό ψυχαγωγικό πρόγραμμα. Στην πρώτη εκπομπή, την πρώτη ημέρα, με παρουσιάστρια την Έλσα Παπαστεργίου, εμφανίστηκε ζωντανά ο τότε πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής.

Το 1965 το ζήτημα ίδρυσης τηλεοπτικού σταθμού επανήλθε στο προσκήνιο. Το ΕΙΡ οργάνωσε σταθμό με επικεφαλής τον Μιχάλη Γιαννακάκο, διευθυντή μελετών του Ιδρύματος, και οι δοκιμαστικές εκπομπές άρχισαν το φθινόπωρο της ίδιας χρονιάς. Η πρώτη επίσημη τηλεοπτική εκπομπή άρχισε στις 18:30 της 23ης Φεβρουαρίου 1966, με πρόγραμμα λίγων ωρών που μεταδόθηκε στην Αθήνα.

Η Ελένη Κυπραίου ήταν η πρώτη παρουσιάστρια της ελληνικής τηλεόρασης. Η προσπάθεια έγινε δεκτή, με επιφύλαξη από τον τύπο εκείνης της εποχής. Σχεδόν ταυτόχρονα με το ΕΙΡ, άρχισε να οργανώνεται και δεύτερο κανάλι από τον στρατό, η Τηλεόραση Ενόπλων Δυνάμεων (ΤΕΔ), το οποίο άρχισε να εκπέμπει τέσσερις μέρες αργότερα στο Κανάλι 10 με τακτικό πρόγραμμα. Σαφή στοιχεία για τον αριθμό των θεατών δεν υπάρχουν, αλλά φαίνεται ότι τις πρώτες ημέρες λειτουργίας των καναλιών ήταν περίπου 2.000, σύντομα όμως οι αριθμοί τους άρχισαν να αυξάνονται.

Εκτός από τα δελτία ειδήσεων, που άρχισαν να μεταδίδονται από τον Απρίλιο σχεδόν αποκλειστικά με ξένα θέματα, στους σταθμούς υπήρχε ελάχιστο ζωντανό πρόγραμμα και καθόλου ελληνικά έργα μυθοπλασίας. Γρήγορα, πάντως, άρχισαν να μεταδίδονται και αθλητικές εκπομπές όπως η «Αθλητική Κυριακή» με τον Γιάννη Διακογιάννη. Παρά την προσπάθεια των υπευθύνων δεν μεταδίδονταν ελληνικές ταινίες, λόγω της άρνησης των παραγωγών, όπως του Φιλοποίμενα Φίνου, να δώσουν άδεια μετάδοσης. Γενικότερα όμως και για τα δύο κανάλια οι πόροι και το προσωπικό ήταν πολύ περιορισμένα τα πρώτα χρόνια.

Τα δημόσια δίκτυα αφού ξεπέρασαν το στάδιο του πειραματισμού, ξεκίνησαν από το 1968 και 1969 αντίστοιχα, οπότε άρχισαν να εκπέμπουν πλήρες πρόγραμμα, να ακολουθούν την τυπική στη Δύση δομή με ψυχαγωγία και ενημέρωση. Το πρόγραμμα διαρκούσε 6-8 ώρες τη μέρα, ξεκινώντας το μεσημέρι και συνεχίζοντας, μετά από ένα απογευματινό διάλειμμα, το βράδυ.

Σταδιακά το πρόγραμμα και στα δύο κανάλια, αλλά πολύ περισσότερο στην ΤΕΔ, που το 1970 μετονομάστηκε σε Υπηρεσία Ενημερώσεως Ενόπλων Δυνάμεων (ΥΕΝΕΔ) και είχε την εύνοια του καθεστώτος σαν στρατιωτικό κανάλι, εμπλουτίστηκε με ενημερωτικά προγράμματα, προπαγανδιστικές εκπομπές, αθλητικές μεταδόσεις, τοκ σόου (όπως το Αλάτι και Πιπέρι με τον Φρέντυ Γερμανό), ζωντανό πρόγραμμα, θέατρο, μουσική και παιχνίδια. Τα δελτία ειδήσεων είχαν ωστόσο πολύ λόγο και σχετικά λίγη εικόνα.

Τον Απρίλιο του 1970 μεταδόθηκε το πρώτο ελληνικό σίριαλ, Το σπίτι με τον φοίνικα, σε σενάριο της Κικής Σεγδίτσα, ενώ γρήγορα εμφανίστηκαν δεκάδες άλλα, με αρκετή απήχηση στο κοινό, το οποίο μεγάλωνε συνεχώς, χάρη στις αθλητικές μεταδόσεις (όπως το Μουντιάλ του 1970) και στις ενέργειες του καθεστώτος να διανέμει στην επαρχία τηλεοράσεις. Ιστορική στιγμή εκείνης της περιόδου ήταν η ζωντανή μετάδοση της προσσελήνωσης του Απόλλων 11 από το ΕΙΡ, σε περιγραφή του δημοσιογράφου Ιάσονα Μοσχοβίτη· εκτιμάται πως την παρακολούθησε σχεδόν το σύνολο όσων διέθεταν τηλεοπτικό δέκτη, που έφταναν τους 200.000.

Η ελληνική τηλεόραση γενικότερα κατά καιρούς έχει κατηγορηθεί για έλλειψη αντικειμενικότητας στον ενημερωτικό τομέα εξαιτίας της χειραγώγησης των δημόσιων δικτύων από τις μεταπολιτευτικές κυβερνήσεις και εξαιτίας του ότι τα ιδιωτικά δίκτυα προβάλλουν τα επιχειρηματικά ή πολιτικά συμφέροντα των ιδιοκτητών τους. Τα ιδιωτικά κανάλια έχουν ακόμη επικριθεί, πολλές φορές, για το χαμηλής ποιότητας πρόγραμμα στον ψυχαγωγικό και τον ενημερωτικό τομέα.

Από το αρχείο της ΕΡΤ σας παρουσιάζουμε απόσπασμα από την εκπομπή «ΡΙΜΕΪΚ» με τίτλο «Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΜΜΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ», όπου περιγράφεται ο ρόλος της τηλεόρασης στην μετάβαση της ελληνικής κοινωνίας από τη δικτατορία των συνταγματαρχών στην μεταπολίτευση.