To… “έσωσαν” πριν καταρρεύσει… Το έργο αποκατάστασης βραβεύτηκε από την Ευρώπη

Το μνημείο της Επισκοπής Σικίνου, ενός από τα μικρότερα νησιά των Κυκλάδων, είναι ένα κτήριο της ρωμαϊκής περιόδου που διαμορφώθηκε κατά τον πρώιμο Μεσαίωνα σε χριστιανική εκκλησία αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου.

Κτίστηκε τον 3ο αιώνα μ.Χ. ως υπέργειος τάφος (μαυσωλείο) στην νεκρόπολη της αρχαίας πόλης της Σικίνου και διατηρήθηκε μέχρι σήμερα σχεδόν ακέραιο λόγω της μετατροπής του σε βυζαντινό ναό με αδιάλειπτη χρήση.

Το αρχαίο οικοδόμημα συνδυάζεται με διαδοχικές επεμβάσεις κατά τον μεσαίωνα και τα νεώτερα χρόνια, προσφέροντας ένα μοναδικό παλίμψηστο ιστορικών περιόδων που σπάνια διασώζεται σε άλλες περιπτώσεις αρχαίων μνημείων.

Tο μνημείο εγκαταλείφθηκε στα μέσα του 20ου αιώνα & σχεδόν εξήντα χρόνια μετά ολοκληρώθηκε από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων το έργο στερέωσης και αποκατάστασής του, το οποίο βραβεύτηκε το 2022 από την Europa Nostra.

Κατά τις εργασίες αποκατάστασης της Επισκοπής, αποκαλύφθηκαν πολύτιμα τεκμήρια του παρελθόντος, όπως επιγραφές και σπαράγματα ρωμαϊκών και βυζαντινών τοιχογραφιών, ενώ το σημαντικότερο εύρημα ήταν ο ερμητικά σφραγισμένος, ασύλητος τάφος μιας γυναίκας της ανώτερης τάξης, ονόματι «Νεικώ».

Το μνημείο διαδοχικά περνάει από την λατρεία της Νεικώς στην λατρεία της Παναγίας.

Ανάγλυφοι εικονομαχικοί σταυροί, κι αργότερα, απεικονίσεις βυζαντινών στρατιωτικών αγίων στους τοίχους είναι τα ίχνη της πολυκύμαντης μεσαιωνικής ζωής του, ενώ τον 17ο αιώνα, ανακαινίζεται πάλι εκ βάθρων και αποκτά τρούλλο και ξυλόγλυπτο τέμπλο, διατηρώντας όμως πάντα και προβάλλοντας την αρχαία του μορφή.

Η Επισκοπή υπήρξε διαχρονικά τοπόσημο για το νησί της Σικίνου για το οποίο είναι ιδιαίτερα υπερήφανη η τοπική κοινότητα και για αυτό η αναβίωση του ετήσιου εορτασμού του Δεκαπενταύγουστου συνιστά πραγματικά την αποκατάσταση ενός ζωτικού δεσμού της τοπικής κοινωνίας με το παρελθόν και την ιστορία της.