“Αγαπώ θα πει εγώ αγαπώ. Το τι κάνει ο άλλος είναι δική του δουλειά”. Έγραφε όπως ανάσαινε…

Σαν σήμερα, στις 22 Ιανουαρίου του 1977, απεβίωσε ο συγγραφέας και ποιητής, Μενέλαος Λουντέμης. Το πραγματικό του όνομα ήταν Δημήτριος Βαλασιάδης. Το λογοτεχνικό του ψευδώνυμο το εμπνεύστηκε απ’ τον ποταμό Λουδία της μετέπειτα πατρίδας του.

Η πρώτη φορά που χρησιμοποίησε το ψευδώνυμο του ήταν το 1934 στο διήγημα «Μια νύχτα με πολλά φώτα κάτω από μια πόλη με πολλά αστέρια». Ήταν γνωστός και με το προσωνύμιο “Μαξίμ Γκόργκι της Ελλάδας”…

Από τους πιο πολυδιαβασμένους συγγραφείς της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας. Ο Μενέλαος Λουντέμης άφησε πίσω του πνευματική κληρονομιά περίπου σαράντα πέντε βιβλίων, που τον καθιστούν έναν από τους πολυγραφότερους Έλληνες συγγραφείς. Τα γνωστότερα μυθιστορήματά του: «Οι κερασιές θα ανθίσουν και φέτος», “Συννεφιάζει”, αλλά και το μπεστ-σέλερ του “Ένα παιδί μετράει τ’ άστρα”, είναι μερικά από τα πιο πολυδιαβασμένα έργα των δεκαετιών 1950, ’60, ’70.

Για τον Λουντέμη είχαν πει:

Στρατής Τσίρκας: «… Ο Λουντέμης έγραφε όπως ανάσαινε, δεν σταματούσε ποτέ… Σχεδόν καθένα από τα βιβλία του είναι και μια μαρτυρία από τη μακρόχρονη οδύσσειά του στους χώρους της εξορίας – μέσα κι έξω από την Ελλάδα… Τώρα τα παιδιά, όταν θα μετράνε τ’ άστρα, θα ξέρουν πως εκείνο που τους λείπει βρίσκεται στη βιβλιοθήκη τους».

Διδώ Σωτηρίου: «Ο Μενέλαος Λουντέμης ήταν ένας από τους ωραίους της γενιάς των Ρωμιών λογοτεχνών που κλείσανε στο έργο τους τη δίψα και τους αγώνες του λαού μας για ελευθερία, δημοκρατία, ανθρωπισμό…»

Δημήτρης Ραυτόπουλος: «Ο Λουντέμης δίνει τη σπαραχτική πείρα ζωής που έχει κερδίσει σ’ ένα κόσμο ωραίο μα δύσκολο, το μεθύσι της ζωής που λέγεται πάθος: έρωτας, πόνος, ελευθερία, επιτυχία, καταστροφή. […] Αφήνει την καρδιά του πάλι να μιλήσει για τα πάθη της αντλώντας από το ανεξάρτητο απόθεμα της παιδικής του εμπειρίας».

Κατά τον εμφύλιο συλλαμβάνεται και δικάζεται για εσχάτη προδοσία και καταδικάζεται σε θάνατο – ποινή του δεν εκτελέστηκε ποτέ. Αντ’ αυτού, εξορίζεται σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Μακρόνησο και στον Άι Στράτη, μαζί με τον Θεοδωράκη, τον Ρίτσο, τον Κατράκη, τον Θέμο Κορνάρο και πολλούς άλλους.

Το 1958 δικάζεται εκ νέου για το βιβλίο του «Βουρκωμένες μέρες» και απαγορεύεται η κυκλοφορία των βιβλίων του. Μετά τη δίκη εκπατρίζεται στο Βουκουρέστι και το 1967 χάνει την ελληνική ιθαγένεια από τη δικτατορία του Παπαδόπουλου.

Το 1976 επανακτά την ελληνική του ιθαγένεια και επιστρέφει στην Ελλάδα. Ένα χρόνο αργότερα, το 1977, πεθαίνει από καρδιακή προσβολή και η σορός του εκτίθεται σε λαϊκό προσκύνημα.

Είκοσι αποφθέγματά του:

1. Αγαπώ θα πει εγώ αγαπώ… Το τι κάνει ο άλλος είναι δική του δουλειά.

2. Κείνος που στ’ αληθινά αγαπά το Λαό δε γίνεται ποτέ αρχηγός του, γίνεται υπηρέτης του.

3. Αν είσαι καλός πού ’ναι οι οχτροί σου;

4. Φτηνά τη Λευτεριά δεν την πουλούν πουθενά. Ούτε και τη χαρίζουνε. Όσοι την πήραν χάρισμα τη χαράμισαν.

5.  Όλα τα λόγια του θεού είναι καλά. Μόνο, βάρντα, να μην τα πάρουνε στο στόμα τους οι παπάδες.

6. Βάλε μια δύση κι ένα βαρκάκι να λιώνει μέσα. Ομορφιά!
Μα, αν δεν υπάρχει μάτι να το δει, είναι ομορφιά;

7. Το άπλυτο κορμί το πλένεις. Καθαρίζει. Η βρόμικη ψυχή πώς πλένεται;
(«Αγέλαστη Άνοιξη»)

8. Φοβού τον Θεόν αλλά τρέμε τους πιστούς του!

9. Η φιλία κρατάει μονάχα μια μέρα. Κάθε μέρα πρέπει να της αλλάζεις βρακί.

10. Εάν βυθισθώμεν, ας βυθισθώμεν εις τον ωκεανόν! Ουχί εις την σκάφην!

11. Ένας άνθρωπος που δίνει στο διψασμένο νερό ποτές δεν είναι κακός.

12. Όλες οι συμφορές στον κόσμο απ’ τα παρακάλια έγιναν.

13. Τώρα που χρειάζονταν τα νιάτα, ήρθαν τα γηρατειά…
(“Θυμωμένα Στάχυα”)

14. Η λακωνικότερη ιστορία του κόσμου είναι η ιστορία των δειλών ανθρώπων.

15. Άιντε, ένα χεράκι ακόμη και τη βγάλαμε τη ζωή… Να πάρουν σειρά οι άλλοι.

16. Τι τσινιάρικη φοράδα είν’ αυτή η Ελλάδα και δεν μποράνε να την κάνουν ζάφτι;

17. Ο αέρας φύσαγε σαν γύφτος.
(η πρώτη φράση από το «Ένα Παιδί Μετράει τ’ Άστρα»)

18. Μ’ αρέσουν οι άνθρωποι που αποφασίζουν γλήγορα. Σπάζουν εύκολα το κεφάλι τους κι ησυχάζουν.

19. Όλοι είμαστε άνθρωποι. Άνθρωποι που ήρθαμε για να φάμε όχι μόνο το μέλι αλλά και το κεντρί.

20. Στον έρωτα μήπως όλες οι φορές που αγαπούμε δεν είναι πρώτες;