Τύχη και αυτή… Χιλιάδες θάνατοι από κεραυνούς… Μέτρα προστασίας. Πως να υπολογίσετε πόσο κοντά σας “σκάει”…

Σήμερα εορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα προστασίας από τους κεραυνούς. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, χιλιάδες άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους κάθε χρόνο από αυτούς, ενώ τα δυσμενή γεγονότα που σχετίζονται με τους κεραυνούς υπολογίζονται ότι είναι πάνω από 200.000 ετησίως. Στην Ελλάδα, από το 2001 μέχρι σήμερα, έχουν χάσει τη ζωή τους 38 άνθρωποι.

Σε όλη τη Γη πέφτουν περίπου 100 κεραυνοί το δευτερόλεπτο. Κάθε μέρα στον πλανήτη μετρώνται πάνω από 40.000 καταιγίδες οι οποίες δημιουργούν σχεδόν 10.000.000 κεραυνούς!

Τα νέα ρεκόρ των «μέγα-κεραυνών»

Ο Διεθνής Μετεωρολογικός Οργανισμός (WMO), με την ευκαιρία της παγκόσμιας ημέρας προστασίας από τους κεραυνούς, έδωσε στη δημοσιότητα τα νέα ρεκόρ των «μέγα-κεραυνών». Σύμφωνα λοιπόν με αυτά, ο μεγαλύτερος κεραυνός που έχει παρατηρηθεί καταγράφηκε στη Νότια Βραζιλία και είχε συνολικό μήκος περίπου 710 χιλιομέτρων, απόσταση ίση με αυτή μεταξύ της Ορεστιάδας στον Έβρο και του Ρεθύμνου στην Κρήτη! Ο μεγαλύτερος σε διάρκεια κεραυνός καταγράφηκε στην Βόρεια Αργεντινή και κράτησε περίπου 17 δευτερόλεπτα!

Παράλληλα ο WMO μας υπενθύμισε και κάποια θανατηφόρα ρεκόρ: Το 1975 ένας μόνο κεραυνός στη Ζιμπάμπουε σκότωσε 21 ανθρώπους που προσπαθούσαν να βρουν καταφύγιο σε καλύβα, ενώ το 1994 κεραυνός που χτύπησε δεξαμενές πετρελαίου στην Dronka της Αιγύπτου είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο 469 ανθρώπων.

Προσοχή λοιπόν στις καταιγίδες και στους κεραυνούς. όπως επισημαίνει το meteo.gr να θυμάστε τον κανόνα 30-30! Αν ο χρόνος μεταξύ αστραπής και βροντής είναι λιγότερο από 30 δευτερόλεπτα ψάχνουμε καταφύγιο και μένουμε εκεί. Και πάντα περιμένουμε 30 λεπτά μετά την τελευταία αστραπή για να ξεκινήσουμε υπαίθριες δραστηριότητες.

Μέτρα προστασίας

• Αποφύγετε τους τηλεφωνικούς στύλους, τους πυλώνες ενέργειας και γενικά οποιαδήποτε μορφή μεταλλικού σύρματος ή καλωδίου.

• Απομακρυνθείτε από περιοχές όπως παραλίες και γενικότερα νερό και αναζητήστε καταφύγιο σε κάποιο κοντινό κτίριο.

• Μην χρησιμοποιείτε ποδήλατα ή μοτοσικλέτες.

• Εάν βρίσκεστε σε αυτοκίνητο, σταματήστε το αυτοκίνητο στην άκρη του δρόμου, σε περιοχή μακριά από δέντρα, και ανάψτε τα προειδοποιητικά φώτα στάσης. Έχετε κλειστά τα παράθυρα και αποφύγετε την επαφή με τα μεταλλικά αντικείμενα του αυτοκινήτου. Το αυτοκίνητο σας προστατεύει από τους κεραυνούς αρκεί να μην ακουμπήσετε κανένα μεταλλικό μέρος.

• Αν βρίσκεστε σε μεγάλο υψόμετρο, κατεβείτε γρήγορα σε χαμηλότερο υψόμετρο και αναζητείστε καταφύγιο.

Ακόμη, αν βρίσκεστε σε εσωτερικό χώρο, απομακρυνθείτε από τα παράθυρα, τις πόρτες, από σώματα καλοριφέρ και κάθε είδους σωληνώσεων. Τέλος, μην ακουμπάτε μικρές ηλεκτρικές συσκευές (π.χ. ραδιόφωνο, στεγνωτήρας μαλλιών κ.λπ.) και μείνετε μακριά από τηλεοράσεις, μπανιέρες και νιπτήρες.

Πως δημιουργείται ο κεραυνός

Είναι γνωστό ότι οι κεραυνοί προέρχονται από ηλεκτρισμένα σύννεφα καταιγίδων, αλλά ο ακριβής τρόπος που το νεφικό σύστημα ηλεκτρίζεται έχει ακόμα άγνωστες πτυχές.

Η έντονη τριβή μεταξύ των παγοκρυστάλλων στα καταιγιδοφόρα νέφη καταφέρνει να απομακρύνει ορισμένα ηλεκτρόνια από τα άτομά τους. Η διαδικασία αυτή καταλήγει στον πλήρη διαχωρισμό θετικού και αρνητικού φορτίου με το τελευταίο να συγκεντρώνεται στα χαμηλότερα στρώματα της καταιγίδας. Το σύννεφο πλέον θυμίζει έναν γιγάντιο πυκνωτή και γύρω του δημιουργούνται ηλεκτρικά πεδία τεράστιας έντασης. Τόσο μεγάλης μάλιστα που τα ηλεκτρόνια στο έδαφος κάτω από την καταιγίδα απωθούνται και έτσι και η επιφάνεια της Γης φορτίζεται θετικά λόγω επαγωγής.

Κάποια στιγμή η συσσώρευση στατικού ηλεκτρισμού υπερνικά τη φυσική αντίσταση του ατμοσφαιρικού αέρα στην δίοδο του ηλεκτρικού ρεύματος. Και τότε : Ένας τεράστιος σπινθήρας με μήκος χιλιομέτρων, ένταση χιλιάδων Αμπέρ, και θερμοκρασίες μεγαλύτερες από την επιφάνεια του ήλιου δημιουργείται για να εξισώσει την ανομοιογένεια μεταξύ των ηλεκτρικών φορτίων. Ο γνωστός σε όλους μας κεραυνός είναι ένα φαινόμενο που διαρκεί ελάχιστα αλλά με την βοήθεια της Φυσικής και της τεχνολογίας έχει μία τεράστια ιστορία να μας πει.

Εκτίμηση της απόστασης

Το φως ταξιδεύει πολύ πιο γρήγορα από τον ήχο, μπορούμε κατά προσέγγιση την απόσταση του σημείου που βρισκόμαστε από το σημείο που εκδηλώθηκε η πτώση κεραυνού. Κατά τη δημιουργία της αστραπής, η λάμψη και ο ήχος παράγονται
ταυτόχρονα. Επειδή όμως η ταχύτητα του φωτός είναι πολύ μεγαλύτερη από την ταχύτητα του ήχου, εμείς βλέπουμε πρώτα το φως και μετά ακούμε τον ήχο, αφού αυτός φτάνει καθυστερημένα στο σημείο που βρισκόμαστε.
Εξ΄ αιτίας αυτού του φαινομένου λοιπόν, μπορούμε πολύ εύκολα να υπολογίσουμε την απόστασή μας από το σημείο εκδήλωσης της αστραπής: Μόλις δούμε τη λάμψη, αρχίζουμε και μετράμε τα δευτερόλεπτα που θα μεσολαβήσουν
μέχρι να ακούσουμε τον ήχο (τη βροντή).

Η ταχύτητα του ήχου είναι γνωστή και σταθερή, ίση με 344 μέτρα ανά δευτερόλεπτο. Έτσι, εάν μεσολαβήσουν για παράδειγμα 10 δευτερόλεπτα μεταξύ λάμψης και βροντής, τότε η απόστασή μας από το σημείο εκδήλωσης της αστραπής είναι 10 επί 344, δηλαδή 3.440 μέτρα (περίπου τρεισήμισι χιλιόμετρα).
Για λόγους ευκολίας και μνήμης μπορούμε να πολλαπλασιάζουμε τα δευτερόλεπτα επί 300, που μας δίνει μια αξιόπιστη προσέγγιση της πραγματικής μας απόστασης από την αστραπή (σε μέτρα).