Έπλασε έναν κόσμο μαγικό και τραγουδήθηκε απ’ όλους τους Έλληνες… Εκπληκτικό βίντεο αφιέρωμα

Σαν σήμερα έφυγε από τη ζωή ο Νίκος Γκάτσος, στις 12 Μαϊου του 1992. Τη μνήμη του «ποιητή της Αμοργού» τιμά το υπουργείο Πολιτισμού με ένα σύντομο βίντεο αφιερωμένο στη μέγιστη προσφορά του ποιητή, στιχουργού και μεταφραστή στη νεοελληνική λογοτεχνία, το ελληνικό τραγούδι και το θέατρο.

Ο Νίκος Γκάτσος, παρότι δεν άφησε πλήθος ποιητικών συλλογών, άφησε διακριτό στίγμα στην σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία. Χειρίστηκε τη γλώσσα ως ποίηση, σε κάθε της μορφή, στον στίχο, το τραγούδι και την μετάφραση.

Άφησε όμως ποίηση μουσική. Με τον λόγο και τον εσωτερικό ρυθμό των λέξεών του έπλασε έναν κόσμο μαγικό, με ποιότητα, τρυφερότητα και ομορφιά, που μελοποιήθηκε από τον Μάνο Χατζιδάκι, τον Μίκη Θεοδωράκη και τον Σταύρο Ξαρχάκο και τραγουδήθηκε απ’ όλους τους Έλληνες. Οι στίχοι του γέννησαν τραγούδια – σταθμούς στη μεταπολεμική Ελλάδα, που ερμηνεύθηκαν από κορυφαίους Έλληνες τραγουδιστές και μπήκαν στα χείλη όλων των Ελλήνων.

Παρά το γεγονός ότι δημοσίευσε μια και μόνη ποιητική σύνθεση, την «Αμοργό», συγκαταλέγεται στους καλύτερους ποιητές της γενιάς του. Ο ίδιος ο μεγάλος Χατζιδάκις είχε χαρακτηρίσει την Αμοργό «μνημειώδες έργο του νεοελληνικού ποιητικού λόγου επειδή περιέχει βαθύτατα την ελληνική παράδοση, δεν την εκμεταλλεύεται, ενώ συγχρόνως περιέχει όλη την ευρωπαϊκή θητεία του Μεσοπολέμου».

Ο Νίκος Γκάτσος έγραψε το «Αν θυμηθείς τ`όνειρό μου» το 1958, πάνω σε μελωδία του Μίκη Θεοδωράκη η οποία χρησιμοποιήθηκε νωρίτερα στην αγγλοϊσπανική ταινία του Μισέλ Πάουελ «Honeymoon» που ήταν και η πρώτη επιτυχία στον κινηματογράφο του συνθέτη. Το τραγούδι ήταν ακόμα μαζί με την «Μυρτιά» τα δυο πρώτα τραγούδια με τα οποία στο πρώτο του μικρό δισκάκι συστήθηκε στο Ελληνικό κοινό.

Η ηχογράφηση του τραγουδιού έγινε το 1960. Η πρώτη έκδοση έγινε με τραγουδίστρια την Γιοβάνα και διεύθυνση ορχήστρας τον Μάνο Χατζιδάκι. Το τραγούδι γνώρισε πολλές επιτυχίες και ερμηνείες. Μάλιστα το 1963 το ηχογράφησαν και οι Beatles. Η εκτίμηση που έτρεφε για το τραγούδι αυτό ο Μακ Κάρτνεϊ αποδεικνύεται από το γεγονός ότι το επέλεξε για την είσοδο στη δισκογραφία της «προστατευομένης» του Μ. Χόπκιν (1969, Post Card).

live – Μόσχα, 1963

Σημαντικό και το μεταφραστικό του έργο. Κορυφαίες παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου, του Θεάτρου Τέχνης, του Λαϊκού Θεάτρου «ανέβηκαν» πατώντας στις δικές του προσαρμογές κορυφαίων έργων του παγκόσμιου ρεπερτορίου. Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, Αύγουστος Στρίντμπεργκ, Τενεσί Ουίλιαμς, Ζαν Ζενέ ανάμεσα στους συγγραφείς που μετέφρασε.

Γεννήθηκε στην Ασέα Αρκαδίας στις 8 Δεκεμβρίου 1911. Έχασε τον πατέρα του, πριν καλά-καλά τον γνωρίσει και αφού τελείωσε το σχολείο, έφυγε στην Αθήνα για να σπουδάσει στη Φιλοσοφική κι από τότε άρχισε να δημοσιεύει τα πρώτα του ποιήματα. Ποιήματα και στίχοι του έχουν μεταφραστεί στα Αγγλικά, Γαλλικά, Δανέζικα, Ισπανικά, Ιταλικά, Καταλανικά, Κορεατικά, Σουηδικά, Τουρκικά, Φινλανδικά.

Το 1987 τιμήθηκε με το Βραβείο του Δήμου Αθηναίων για το σύνολο του έργου του, ενώ το 1991 του απονεμήθηκε ο τίτλος του αντεπιστέλλοντος Μέλους της Βασιλικής Ακαδημίας Καλών Γραμμάτων της Βαρκελώνης για τη συμβολή του στη διάδοση της ισπανικής λογοτεχνίας στην Ελλάδα.

Στο βίντεο με τίτλο «Από την “Αμοργό” στην “Αθανασία”, χρησιμοποιήθηκε υλικό από το Αρχείο της ΕΡΤ και το National Film Board of Canada, με τη συμμετοχή του σκηνοθέτη-ηθοποιού Μάνου Καρατζογιάννη.