Προσμένοντας ένα χάδι… Ένα δραματικό και αναπόφευκτο τέλος…

Η επιτύμβια στήλη της Φυλονόης από το Ψυχικό της Αθήνας φιλοτεχνήθηκε και τοποθετήθηκε στον τάφο μιας νεκρής μητέρας στα χρόνια ανάμεσα στο 370-360 π.Χ.

Η στήλη έχει σχήμα ναΐσκου με αέτωμα και απεικονίζει μια οικογενειακή σκηνή: την καθισμένη μητέρα, στην οποία φέρνει η παραμάνα το μικρό της βρέφος. Η Φυλονόη είναι η νεκρή μητέρα. Μάταια προσπαθεί να την αγγίξει το παιδάκι με τα δυο του χέρια. Εκείνη, με χαμηλωμένο το κεφάλι και τα χέρια σε μια κλειστή κίνηση να την απομονώνουν από το περιβάλλον, βρίσκεται ήδη πολύ μακριά.

Το χάσμα ανάμεσα τους, ανάμεσα στη ζωή και στον θάνατο, είναι αγεφύρωτο, παρόλο που στην παράσταση τους χωρίζουν μόλις τρία χιλιοστά.

Το μεγάλο πένθος, η παιδική ηλικία χωρίς την παρουσία του γονιού και η τέχνη της πέτρας συναντιούνται με τον πιο συγκλονιστικό τρόπο σε μια επιτύμβια στήλη από την αρχαία Αθήνα,

Το θέμα της γυναικείας μορφής με βρέφος απαντά στην επιτάφια τέχνη ήδη από την αρχαϊκή περίοδο και βρίσκει πληθώρα παραλλήλων σε επιτύμβια μνημεία του ύστερου 5ου και του 4ου αιώνα π.Χ. Η ιδιαιτερότητα του συγκεκριμένου γλυπτού, που το καθιστά και τόσο ενδιαφέρον, έγκειται στο γεγονός ότι δεν απεικονίζεται, όπως συνήθως,  ένα νεογέννητο βρέφος σε δεύτερο επίπεδο στην αγκαλιά της παραμάνας, λειτουργώντας δηλαδή ως σύμβολο της μητρότητας του κυρίου προσώπου της στήλης.

Εδώ αναπαρίσταται ένα μεγαλύτερο βρέφος, το οποίο προσπαθεί να ξεγλιστρήσει από την προστατευτική αγκαλιά της παραμάνας, σε μια απέλπιδα προσπάθεια να αγκαλιάσει για τελευταία φορά την μητέρα του, το κέντρο του κόσμου του. Είναι αυτή η απεγνωσμένη κίνηση τρυφερότητας και η λαχτάρα του μωρού, που έχει αποκτήσει οντότητα και διεκδικεί τη χαμένη αγκαλιά, που υπογραμμίζει ακόμα περισσότερο το δραματικό και αναπόφευκτο τέλος. Πληροφορίες Δρ. Χρυσάνθη Τσούλη του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου