Ακαδημαϊκοί από όλο τον κόσμο ανησυχούν: Προστατέψτε την Αγιά Σοφιά. Όχι στα πολιτικά παιχνίδια

Ενώ αναμένεται, εντός 15 ημερών η εισήγηση του τουρκικού Συμβουλίου της Επικρατείας για τη μετατροπή ή όχι της Αγίας Σοφίας σε τέμενος, δεκάδες ακαδημαϊκοί και μελετητές της τέχνης από όλο τον κόσμο, εκφράζουν την ανησυχία τους και ζητούν «ένα ιστορικό κειμήλιο τόσο πολύτιμο να μην καταλήξει εργαλείο σε παιχνίδια εξωτερικής πολιτικής».

Σύμφωνα με πληροφορίες σήμερα οι Τούρκοι δικαστές αν και αποφάνθηκαν ότι είναι σύννομες οι αποφάσεις του 10ου Τμήματος του 2008 και η Υπουργική Απόφαση του 1934, που προστατεύει το μουσειακό καθεστώς της Αγιάς Σοφιάς, γνωμοδοτούν ότι αρκεί ένα προεδρικό διάταγμα ώστε αυτό να αλλάξει, παραπέμποντας επί της ουσίας στο τι θα αποφασίσει ο ίδιος ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Ωστόσο, ο φιλοκυβερνητικός Τύπος τονίζει, πάντως, ότι σε περίπτωση θετικής εισήγησης, εικάζεται ότι στις 15 Ιουλίου, κατά την επέτειο τεσσάρων ετών από την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος, θα μπορεί να πραγματοποιηθεί η πρώτη προσευχή, κάτι που δεν αποκλείεται να επηρεάσει τον χρόνο έκδοσης της τελικής απόφασης. Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για ζήτημα με σαφώς ευρύτερες πολιτικές προεκτάσεις σε ελληνοτουρκικό επίπεδο.

Την ίδια ώρα δεκάδες ακαδημαϊκοί, παγκοσμίως, μελετητές της τέχνης και του πολιτισμού του Βυζαντίου και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, επισημαίνουν σε επιστολή τους πως “το επίδικο σήμερα δεν είναι το αν η Αγία Σοφία πρέπει να είναι μουσείο ή τζαμί, αλλά το ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος, για να προστατεύσουμε το μνημείο. Με άλλα λόγια, είναι αναγκαία η διάκριση ανάμεσα στη λειτουργία του χώρου και την επιμέλειά του”. Και προσθέτουν: “Αυτό που μας ανησυχεί είναι ότι η συνεχιζόμενη διαμάχη δυσκολεύει την εκπόνηση μιας νέας στρατηγικής διαχείρισης του μνημείου που να στέκεται στο ύψος των προκλήσεων που εκείνο αντιμετωπίζει σήμερα: τη συντήρηση των δομικών του στοιχείων, τη διατήρηση του διακόσμου του σε δημόσια έκθεση, την υπεύθυνη διαχείριση του όγκου των τουριστών που το επισκέπτονται και την προστασία του από τους σεισμούς”.

Οι φόβοι του είναι ότι στην Τουρκία, κατά τα τελευταία χρόνια πολλά άλλα βυζαντινά μνημεία έχουν περάσει στη δικαιοδοσία της Γενικής Διεύθυνσης και έχουν μετατραπεί σε χώρους ισλαμικής λατρείας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Αγία Σοφία της Τραπεζούντας, το νομικό καθεστώς της οποίας αποτελεί αντικείμενο αντιπαράθεσης από το 2013. Μια απόπειρα να ανοίξει ο χώρος στην ισλαμική λατρεία συνοδεύτηκε από την κατασκευή περίπλοκων καλυμμάτων που έκρυβαν τα βυζαντινά ψηφιδωτά. Ένα δεύτερο παράδειγμα, λιγότερο γνωστό, είναι η Αγία Σοφία της Βιζύης, τη μετατροπή της οποίας σε τζαμί το 2006 ακολούθησαν εργασίες συντήρησης υπό της εποπτεία της Γενικής Διεύθυνσης Βακουφίων, που προκάλεσαν σοβαρές ζημιές στο κτίριο.

“Αυτό λοιπόν που μας κάνει να ανησυχούμε είναι το ενδεχόμενο η μέχρι τώρα λεκτική αντιπαράθεση να οδηγήσει σε αντίστοιχα ανεύθυνες επεμβάσεις στην Αγία Σοφία, με αποτέλεσμα τη φθορά ιστορικών και αρχαιολογικών στοιχείων και την απόκρυψη των έργων τέχνης στο εσωτερικό της”, τονίζουν χαρακτηριστικά.