Γιατί πρέπει να αφιερώσουμε τη σημερινή ημέρα στον Κωνσταντίνο Καβάφη. Βίντεο αφιέρωμα

Ο Κωνσταντίνος Καβάφης πέθανε, σαν σήμερα, στις 29 Απριλίου 1933, την ημέρα των γενεθλίων του, σε ηλικία 70 ετών από καρκίνο του λάρυγγα. Ως ένας από τους σημαντικότερους ποιητές της σύγχρονης εποχής, ο Καβάφης γεννήθηκε και έζησε στην Αλεξάνδρεια, γι’ αυτό και αναφέρεται συχνά ως “ο Αλεξανδρινός”. Δημοσίευσε πολλά ποιήματα που έμειναν ζωντανά στον χρόνο, ενώ τα σημαντικότερα έργα του τα δημιούργησε μετά τα 40 έτη.

Σήμερα η ποίησή του όχι μόνο έχει επικρατήσει στην Ελλάδα, αλλά και κατέλαβε μία εξέχουσα θέση στην όλη ευρωπαϊκή ποίηση, ύστερα από τις μεταφράσεις των ποιημάτων του αρχικά στα Γαλλικά, Αγγλικά, Γερμανικά και κατόπιν σε πολλές άλλες γλώσσες.

Το σώμα των Καβαφικών ποιημάτων περιλαμβάνει: Τα 154 ποιήματα που αναγνώρισε ο ίδιος (τα λεγόμενα Αναγνωρισμένα), τα 37 Αποκηρυγμένα ποιήματά του, τα περισσότερα νεανικά, σε ρομαντική καθαρεύουσα, τα οποία αργότερα αποκήρυξε, τα Κρυμμένα, δηλαδή 75 ποιήματα που βρέθηκαν τελειωμένα στα χαρτιά του, καθώς και τα 30 Ατελή, που βρέθηκαν στα χαρτιά του χωρίς να έχουν πάρει την οριστική τους μορφή. Τύπωσε ο ίδιος το 1904 μια μικρή συλλογή με τον τίτλο Ποιήματα, στην οποία περιέλαβε τα ποιήματα: Φωνές, Επιθυμίες, Κεριά, Ένας γέρος, Δέησις, Οι ψυχές των γερόντων, Το πρώτο σκαλί, Διακοπή, Θερμοπύλες, Τα παράθυρα, Περιμένοντας τους βαρβάρους, Απιστία και Τα άλογα του Αχιλλέως. Η συλλογή, σε 100-200 αντίτυπα, κυκλοφόρησε ιδιωτικά.

Το 1910 τύπωσε πάλι τη συλλογή του, προσθέτοντας αλλά επτά ποιήματα: Τρώες, Μονοτονία, Η κηδεία του Σαρπηδόνος, Η συνοδεία του Διονύσου, Ο Βασιλεύς Δημήτριος, Τα βήματα και Ούτος εκείνος. Και αυτή η συλλογή διακινήθηκε από τον ίδιο σε άτομα που εκτιμούσε.

Το 1935 κυκλοφόρησε στην Αθήνα, με επιμέλεια της Ρίκας Σεγκοπούλου, η πρώτη πλήρης έκδοση των (154) Ποιημάτων του, που εξαντλήθηκε αμέσως. Δύο ακόμη ανατυπώσεις έγιναν μετά το 1948.

Ο ποιητής επεξεργαζόταν επίμονα κάθε στίχο, κάποτε για χρόνια ολόκληρα, προτού τον δώσει στην δημοσιότητα. Σε αρκετές από τις εκδόσεις του υπάρχουν διορθώσεις από το χέρι του και συχνά όταν επεξεργαζόταν ξανά τα ποιήματά του τα τύπωνε διορθωμένα.

Πολλοί αναρωτιούνται γιατί ο Καβάφης δεν κατόρθωσε να πάρει ποτέ το Νόμπελ. Ίσως να έχει μικρή σημασία πια, καθώς έχει εξασφαλίσει μια μοναδική διάχυση του έργου του. Το μαρτυρούν οι πολλαπλές μεταφράσεις του στο εξωτερικό, αλλά και η διαρκής ανάδυση του έργου του. Για παράδειγμα βιβλίο με τα ποιήματά του έγινε ένθετο στην μεγάλη σε κυκλοφορία  ιταλική εφημερίδα «Corriere della Sera». Κύκλοι συζητήσεων και αρθρογραφίας προκλήθηκαν και όταν εκδόθηκε μια σειρά ολοκληρωμένων αλλά και ανέκδοτων ποιημάτων του από τον Daniel Mendelsohn στις εκδόσεις «Alfred A. Knopf».

Σχεδόν διαβόητα είναι τα σχέδια και χαρακτικά που δημιούργησε ο κορυφαίος ζωγράφος David Hockney, εμπνεόμενος και βαθιά επηρεασμένος από τα ιδιαίτερα ποιήματα του Καβάφη. Ο Hockney είχε κλέψει ένα αντίτυπο ποιημάτων του από τη δημοτική βιβλιοθήκη, ενώ δεν δίαστασε να ταξιδέψει σε Κάιρο, Λούξορ, Αλεξάνδρεια, Βηρυτό, αναζητώντας στοιχεία που θα συμπληρώσουν τις εικόνες που του γέννησε ο Καβάφης.

Το αρχείο του Καβάφη περιήλθε στη διαχείριση του Ιδρύματος Ωνάση στα τέλη του 2012, (https://www.onassis.org/el/people/c-p-cavafy), εξασφαλίζοντας την παραμονή του στην Ελλάδα και αποφεύγοντας ενδεχόμενο κατακερματισμό του. Στόχος ήταν και παραμένει η ελεύθερη πρόσβασή του σε κοινό και ερευνητές, καθώς και η διάδοση του διεθνούς χαρακτήρα της ποίησης του Αλεξανδρινού ποιητή, ύστερα από την ψηφιοποίηση και εκ νέου τεκμηρίωσή του.

Από το αφιέρωμα του ΣΚΑΙ